Mijn schrijverij in streektaal

Hieronder vind je een aantal columns in de Zwolse taal. Vanaf 1998 schreef ik deze columns voor  twee kranten, een aantal jaren voor De Stentor, toen nog de Zwolse Courant en 17 jaar voor de huis-aan-huiskrant De Peperbus. Ik schreef niet alleen columns maar ook gedichten zowel in het Nederlands als in de Zwolse taal. De Nederlandse gedichten vind je bij een andere link, rechts van de blog. Hier vind je de streektaal, een cultureel erfgoed waar we zuinig op moeten zijn. Ik wens je veel leesplezier!

GEDICHTEN EN KORTE VERHALEN IN HET ZWOLS

ZOMMER

 Wöör alles zingt en zoemt

  is de zommer in de tuin

  met een börder zunneskien

  en een stil verlangen.

                                                  

 Vloeiende börders met bloemen

 verspreiden intense geuren

  rond ’t grös dät lispelt,

 een lèvend ge-eel.

Een maagdelijke tuin

 met geur as lokmiddel,

 belofte der bloemen,

een bezige libel,

’t zommerse lied.

KOKKEPOTTEN

Ofgelopen weekend bin-k an ’t kokkepotten ewest. Now zollen de meeste Zwollenaeren zeggen: ‘Kokkepotten wat is dät?’ Toen mien man en ikke der veur uuteneudigd wieren, adden wi’j der zelf nog nooit van e-eurd en lieten ons dan ook verrassen.

Een kokkepot is eigenlijk een grote olderwetse iezeren förnuuspot wöörin de wasse wier ekaokt. Ook wier disse pot gebruukt veur ’t wecken maer tèvens veur ’t kaoken van voereerpels veur de värkens.

De kokkepot die wi’j te zien kregen zag ter wel anders uut. Ie mut oe veurstellen dät ter opzied van een grote zwöre iezeren grondplate een dikke iezeren buize is bevestigd wöör baovenan een grote gebaogen aoke zit wöör de gietiezeren kaokpot an kan angen. Ongeveer in ’t midden van die buize zitten twie ringen die-j zo kunt dreien dät ze umbeurten baoven ’t vuur kunnen angen. In zo’n ringe past weer een kleinere panne. De grote gietiezeren kaokpot an de aoke ku-j zo neudig effen opzied drukken.

Vlak baoven de gietiezeren plate angt an de buize een grote vuurpot èveniens van gietiezer wöö-j olt in kunt staoken. Doorbaoven angt dan de grote kaokpot of kleinere panne met in-old.

Dät kokkepotten gebeuren in de prachtige kiektuin van femilie Hartkamp in Dalfsen wöör met de kunstroutedaegen Anne Slurink uut Heino aer wörkshop ‘paper roses’ en ikke mien wörkshop oedendeuzen promoten, wöör Willy Verhoeven uut Dalfsen en mien man un skilderi’jen exposeren en wöör Marry Hartkamp zelf met keramiek exposeren. Samen met onze pärtners adden wi’j ter ofsluting een gezellige middag en aovend.

Kokkepotten dejen wi’j gezamenlijk. Ieder dee wel iets want der mos eel wat veurbereid wörren umme öriginele Hongaerse goulash te kunnen maken veur 12 personen.

Zo wier ’t vuur op-estaokt, de öllie in de panne ver-it. 1½ à 2 kilo uien, 2 à 3 gerookte wörsten, 300 gr. rooie puntpaprika’s, 5 kg eerpels, 200 gr. vleistomaten, 5 tienen knoflook,

1 kg mager gerookt spek (in blukkies of repies) en 1 à 2 rooie pèpers wieren in kleine blukkies esnejen en an kruden wier 50 gr. rooie paprikapoeier, 25 gr. zolt, 29 gr. kemienezaod of –poeier en evt. pèper of-emèten en klöörezet. Zo gongen eerst de gesneden uien in de iete öllie, nao 7 menuten wieren de spekkies en stukkies wörst toe-evoegd die-j 10 menuten met mossen kaoken. Onderwiel wier ter steeds in de panne ereurd zodät niet alles anbrannen.

Vervolgens gongen de paprika, pèpers, tomaten en de kruden derbi’j en ook dät ad weer 10 menuten neudig. As leste kwammen de blukkies eerpels met ’t an-angend water der bi’j in en alles te samen mos nog effen 15 menuten kaoken.

Ondertussen genoten wi’j met zien allen van een dränkien en wier ter aover en weer epraot in de, inmiddels bi’j aovend, sfeervolle tuin.

Bi’j de goulash ko-j gekaokte zoerkool en oerbrood nemmen en de pannen waeren al rap zo goed as löög. ’t Was genieten zowel van ’t läkkere èten as van ’t gezellig bi’j mekaere wèèn. Wie de goulash ook wil maken, kokkepot dan gewoon in oew eigen keuken op ’t gas of kaokplate. Dät giet prima lukken. Ik zolle zeggen, prebeer maer ies. Èèt smakelijk! 

AOVERDRÈVEN ONZIN

Ome Jan was zundagaovend bi’j ons op vesite. IJ ad bolle wangen ekrögen leek mi’j en  zei em dät ook want ik ad em een posien niet ezien.

Ome Jan vulen an zien wangen en trök een gezichte. ‘Ol op! Dät kump deur die onzinnige reclame van de tillevisie! Al die aoverdrèven onzin! Ik bin der nog in-etrapt ook! Ie kent toch wel die reclame van die vent die met zien kop veur de spiegel zien mond ston te spulen en die der zo’n opgeblaozen kop deur kreeg? Toen ik tandpiene adde en der met naor mien tandärts gonge, zei e dä-k gien gaegies adde en dä-k maer mosse spulen met mondwater want volgens mien tandärts a-k gewoon gevulige tannen. Ikke dus naor de drogist veur zo’n flessien van de reclame. Ie mossen wat van dät spul nemmen en der onverdund met spulen. Nou dät e-k eweten! ’t Zweet brak mi’j an alle kanten uut toen ik begunne te klotsen van de iene mondoek naor de andere! Net as die vent op de tillevisie wieren mien wangen as belonnen op-eblaozen. Ik wazze zo rood as een biete! Mien oren klapperen van naerigeid en effen dach ik te kunnen vliegen! Op een gegèven moment begun ’t spul te broezen! ’t Kwamp bi’j mi’j de oren en nözegaten uut! Ik wazze net een mega bellenblaozer! Oelange ik ’t spul in de mond mosse ollen wis ik toen niet. Op dät moment a-k naemelijk de gebruuksanwiezing niet elèzen. Een ketier e-k dät spul binnen kunnen ollen. Mense, ik dache dä-k in de brand stonne! Ie wilt niet weten oe-k mi’j vulen! Tandpiene vulen ik niet meer maer krieg ik ’t weer last van dan spuul ik met berenbörg! Ik snappe trouwens ook niet dät al die onzin zomaer uutezunnen mag wörren. Nem ook ies die reclame van al die supermärkten. Ik doe der niks meer op uut al preberen ze oe te ärsenspulen van wat zo goedkoop en goed is, wa-j allemaole mut kopen. De stomste kapriolen alen ze uut umme oe zo gek te kriegen die rotzooi te kopen.  Zet bi’jveurbeeld een flesse met zepe zonder doppe op ’t anrech en oew uus is in een recörtied skone! Der kump een örkaan uut en klöör is kees! Een untien die alles in uus verenneweerd en wöörveur? Ien of ander dink in de wc plakken en skone is oew wc? Nog effen aover de tannen. Wat dach ie van al die tandpasta wöö-j zukke witte tannen van mut kriegen! Ik ebbe alle märken eprebeerd en gieniene wärkt! Bi’j toeren zit ik naor reclame te kieken en denke dan, ik snappe der gien bärst van! Ik vraoge mi’j of oe ’t bestiet dät ’t allemaole deur de ballotagecommissie kump. De tienen krullen mi’j der van umme!’

Ik skudden mien eufd. ‘Ome Jan, maak oe der niet zo druk umme. Zap zoas ik doe de reclame weg en as de programma’s ook niks bint, zet die kiekkaste uut, pak een boek of zuuk een obby.

Ome Jan grinniken een bettien. ‘Ik zolle een obby kunnen zuken, maer ik zitte op mien olde dag toch liever veur de buis en netuurlijk met een börreltien. Döörmet kan-k de onderd wel alen a-k mi’j maer niet te völle aover al die onzin opwinne.’

AEKELIGE ROTMUGGE!

Ie kunt nog gien deure löszetten of der kump gelieke ongedierte naor binnen. Maer mörgen zal dät bi’j ons op-elöst wèèn want eindelijk kriegen wi’j een ördeure bi’j de achterdeure. Dan kan die deure elemaole lös blieven staon zodät tèvens, as ’t wärme weer wat of-ekoeld is, de benauwde wärmte uut de kamer kan trekken.

Vandaege ol ik de deure nog stiefdichte want as ter maer iene mugge naor binnen vlög, doe-k gien oge meer dichte veural as dät biest zich in de slaopkamer ef verskanst!

Ik wete niet of jullie dät doen, maer veurdä-k in bedde stappe maak ik eerst, gewaopend met een theedoek, een runtien slaopkamer. Dät doe-k zommers alle aovenden. Ik kieke in alle oeken en gaten maer ’t beroertste is, ie ziet ze nooit, veural niet op blumegiesbe-ang. Al maak ie därtig runties, ie vint gien mugge! Op-efokt dä-j der gieniene kunt vinnen, doe-j ’t lich uut en duukt oew bedde in. Stief lig ie onder ’t dekbedde want ie wilt niet estöken wörren. Gespannen luuster ie.

’t Ienigste wat ik dan eure is gesoes in mien eufd en ’t gesnörk van mien man. Dät gesnörk

kan-k agees niet an mien eufd ebben. Döör kump bi’j dä-k met dät lewaai gien mugge eure. Ik stote mien man dus net zolange an töt e moesstille is. Döörnao lig ik stärtklöör um em opni’j een paer linksen te gèven as e weer begint te snörken en stärtklöör umme mien bedde uut te springen a-k een mugge eure zoemen. 

’t Gezoem blif weg tötdät de slaop oe aovermand. Ie bint bi’jnao vertrökken en jao eur, döör e-j em. IJ vlög raekelings langes oew eufd, ie slaot van oe of en springt met een rotgang oew bedde uut umme ’t lich an te doen.

Met de theedoek in anslag loop ie oew runtien. ’t Kreng is niet te vinnen. Moedeloos doe-j ’t lich weer uut en gaot in bedde liggen met ’t dekbedde tötan de oren.

Nao een tietien luusteren wö-j alsmaer wärmer, ’t zweet brek oe an alle kanten uut. As ’t weerlich slao-j ’t dekbedde van oe of want ’t is umme te stikken.

Ie begint te denken. Wöör zol dät kreng zitten? Zit e op oew bienen of rugge? Rap ’t dekbedde weer töt onder de nöze!

Ie begint weer te zweten. Vol-ollen, denk ie dan. En opies… Döör e-j em! Rap ’t lich an!

Opni’j kiek ie de kamer rond en dan… Döör e-j em! An ’t plafond! Ie gaot op bedde staon en balanceert al gloepende naor die mugge.

Benèden oe eur ie gemopper. ‘Ol toch ies op met dät gespoek van oe.’ Dan spring ie en… Mis! Aekelige rotmugge!

Plotseling zie-j em weer. As een katte sloep ie der op of. Eel sniekie kom ie dichterbi’j. Klats…! Met een rotgank druk ie de theedoek tègen de mure. Vol wraakgevulens druk en vrief ie nog ies goed en bekiekt ’t resultaot. Dood… zo plat as een dubbeltien! ’t Lich kan uut en doodmuu val ie in slaop. 

KIESKAUWER OF KAUWERD?
Is ter ook een mooi Zwols woord veur kieskauwer? Ik kenne wel ’t woord ‘kauwerd’ maer dät wört meer gebruukt veur iemand die ärg deurzeurt. Toch denk ik dä-j ’t ook kunt gebruken in verband met iemand die ’t èten niet läkker vint.

Mien man zei gister nog tègen mi’j: ‘Ie bint een kauwerd. Ie lust niks.’ Ik gonge netuurlijk gelieke in ’t verweer want ik lusse bi’jnao alles allenig eb ik now ienmaol andere smaakpepillen as ij. As ij wat ampärts wil kaoken, vrög e eerst an mi’j wa-k ter van vinne. A-k de nöze optrekke weet e genog. Vandöör ook dät woord kauwerd of kieskauwer. ‘Ie trekt aoveral de nöze veur op. Oe kan ik dan ies wat anders maken?’ moppert e as e een mooi recept tègen kump in een kaokboek of reclameblad.
Vrogger mos ik as kind alles èten wat mi’j veurezet wier. Van al ’t èten wa-k niet läkker vonne skoeven ik töt een klein bultien en verstoppen ’t zo goed meugelijk onder mien bestek. Ook prakken ik altied mien wärme èten en dät doe-k nog steeds zoas bi’jveurbeeld met bloemkool, bieten en rooie kool. ‘Ie kunt bèter van alles een stampot maken,’ bromt mien man altied. Ik blieve gewoon prakken al stiet dät niet zo netties. Dät doe-k netuurlijk niet a-k in een restaurant zitte. Slao prakken giet niet. Ook niet de brune bonen, kapsienders of tuunbonen want dan krie-j zo’n dreuge prak wöö-j weer een stämpertien bi’j neudig bint um ’t naor binnen te kriegen.

Alles wat mien moe kaoken e-k egèten, zels de kärnemelkse pap. Die aekelige gört bleef mi’j altied in de kèle stèken en bi’j elke ap was ’t kok-alzen. A-k ter an denke griezel ik nog! Ik mosse blieven zitten töt mien börd löög was en ik adde ’t idee dä-k uren allenig an de taofel zatte. Mien oma ad vri’jdes altied gestaofde paling. Ik gonge der bi’jkans van aover de nekke as ik ’t roke veural a-k die gladjanussen veur die tied zonder kop in een emmer adde zien kronkelen! Zie kregen der bi’j mi’j gien ap in!Ik bin der iene van de gestampte pot, de olderwetse pot. Eerpels, gruunte en een stuk vleis met läkkere jus. Niks gien ampärts, gewoon Ollands. Dan mut de gruunte wel gaer wèèn want dät alfgaere, wa-j in restaurants te èten kriegt oef ik niet. A-k ter olde kaokboeken op nao slao, lèès ik döörin dät vrogger alles gaer mos wèèn dus laoten ze mi’j niet vertellen dät die alfgaere gruunte iets van vrogger is.

Wottels zie-k liever ook niet op mien börd. A-k wat oranjes zie giet dät opzied. A-k ärgens ète en ik kanne der niet onderuut, èèt ik ze maer zie trakteren mi’j der beslist niet met.Oewel ik best wel gebakken vis ète, bin-k gien visliefebber. Dät gepluk met al dät graot! A-k zo’n biest op mien börd ebbe liggen bin-k uren onder de pannen met ’t uutpluzen en as de kop ter nog bi’j an zit en dät biest kik mi’j ook nog met een paer grote ogen an... Mossels, oesters, genalen en kroepend zeegedierte? Döör bedank ik veur en wache wel op een toetje. Vrogger mos ik alles èten en now èèt ik allenig 

wa-k läkker vinne. Numen ze zo iene now een kieskauwer, een kauwerd? Nee toch?  

DӒGGIEN DUUTSLAND
As jullie dit lèzen bint wi’j met ome Jan en zien maot Eppe een däggien naor Duutsland ewest. Ome Jan ad e-eurd dä-j der goedkoop drank konnen kopen en dät leek em wel wat. 
Maer ja, tègenwoordig ef e gien auto meer umdät e lèvensgevöörlijk is op de weg vandöör dät e bi’j ons kwamp vraogen of wi’j met wollen. Dät wollen wi’j wel dus wi’j met ze op pad. Gelukkig oeven wi’j allenig maer naor een winkel vlak aover de grens bi’j Ӓrdenbärg, in een plaesien vlak veur Nordhorn.

Ienmaol op weg adden ome Jan en Eppe de grootste babbels. ’t Begun eerst aover de Twiede Wereldoorlog, dät Eppe toen naor Duutsland mos umme döör te wärken. Ome Jan oeven vrogger niet umdät zien breur mos en ijzelf veur zien va en moe mos zörgen. Erinneringen wieren op-e-aald van de oorlog en van ’t iene onderwärp kwammen ze op ’t andere. ’t Was wel gezellig um ’t gekwebbel an te euren.

Aover de grens wier ’t wat stiller achterin de auto. De olden keken van zich of maer toen wi’j ienmaol bi’j de bewuste supermärkt waeren en ome Jan al ’t drank zag staon met de priezen, riep e: ‘Eppe, mu-j ies kieken wat goedkoop! Ik denke dät wi’j an iene winkelköre niet genog ebben! 
Kie-s…! Döör lus ik wel snärt van!’

En tègen mi’j zei e: ‘Doe mi’j maer twie deuzen van die Korn, twie deuzen met dät brune jaegerspul, vief flessen whisky, vief flessen weinbrand, enne…!’

Mien man skudden zien eufd en zei: ‘Ome Jan, wi’j ebben gien vrachwaegen! Dät past allemaole niet in onze Panda! En wi-j soms de name van zoeperd ebben! Eppe wil ook drank metnemmen en wi’j zelf ook. Ie kunt van elk soort drank een paer flessen metnemmen dus zeg maer wa-k in de köre kanne zetten.’

Eppe namp van elks 3 flessen en grinniken: ‘Döör e-k van de wèke wel genog an.’

Zelf nammen wi’j een paer flessen en ome Jan namp van elks 5 flessen. ‘Tjonge wat zunde, kan-k niet meer inslaon?’ vroeg e. Toen e mien gezichte zag knörren e: ‘Oké, ’t is al goed. Maer ’t is ook zo goedkoop ier. Dät verskilt nogal met de drank in Nederland. Wi’j bint toch bi’j de EU dus laot Den Aag zich dan ook anpassen met de priezen van de drank! En wöörumme ebben ze bi’j ons in diezelde winkels disse drank niet? Döör ebben ze allenig maer wien en die oef ik niet want döör gao-j allenig maer zoer van kieken.’ 

Toen wi’j of-erèkend adden, gongen wi’j weer op uus an. Maer veurdät wi’j de grens aover gongen, gong mien man eerst nog bi’j een tankstation an umme te tanken.

‘Tjonge, mu-j disse benzinepriezen is met die van Nederland vergelieken!’ mopperen ome Jan tègen zien maot. ‘Ik kanne mi’j veurstellen dät de Nederlanders aover de grens gaon tanken. Den Aag mut ies goed wakker eskud wörren! Jammer dä-k niet meer zo jong binne anders gong ik in Duutsland wonen!’

Eppe knikken en was ’t ter ge-eel met iens.

‘Ik zalle jullie wel weer bellen as wi’j weer een däggien naor Duutsland gaon,’ zei ik en döör waeren ze ook wel tevrèden met. 

FRETTEREN

Mien ome Jan wis mi’j ofgelopen weekend te vertellen wat fretteren betekent. Dät is naemelijk jaegen met fretten op knienen. Netuurlijk ad e der een eel verael aover. 

‘Fretteerders bint van eursprong goeie streupers,’ begun e. ‘Un uutrusting bestiet uut een tam gemaakte frette in een kissien of een plastieken buize met op de uutenden twie deksels. Uuteraerd zitten der een paer luchgaten in, anders zol zo’n diertien stikken. Döörnaost gebruken de streupers netten en een stok. Soms nemmen ze ook een untien met. As ter onder een euibärg, in een stukkien bos of singel, völle knienen met öllegies zitten, gebruken ze ’t untien umme te kieken of ter ook wärkelijk knienen zitten. An ’t gedrag van de ond kunnen de streupers zien wöör de öllegies zitten en bevestigen döör die netten in. 
 Vervolgens nemmen ze de frette, die de knienen allange ef eröken en stoppen em in zo’n ol. 
De frette raost deur die ollen achter de knienen an zodät die stumpers in peniek in de netten verstrikt raken. De streupers pakken rap die knienen en gèven ze met de stok de genadeslag achter de oren. Soms pakt een frette zelf een knientien, vret zien bukien vol en giet slaopen. De streupers mutten dan zonder de frette naor uus.

Zo kwammen die streupers ies bi’j de euibärg van een kammeraod van mi’j, umme te fretteren en toen ze döörmet klöör waeren, vroegen ze an em of ze bi’j de peerdenstal värderop in ’t land mochen fretteren. Mien kammeraod kon der gien toestemming veur gèven umdät die stal van iemand anders was. As echte streupers wissen die kerels ’t toen zelf wel en bint ter toen toch en egaon.

's Aovends kwammen ze weer bi’j mien kammeraod met de mededeling dät un frette nog onder de peerdenstal zat en dät e niet teveurskien wol kommen. Ook un frettien ad netuurlijk een mals knientien epakt en is toen läkker gaon slaopen. Ze vroegen mien kammeraod of ij de andere mörgen wol kieken of frettien nog ärgens rondskärrelen en zo jao, dät ij ze dan effen wol bellen. 

Now ad de man van die peerdestal ook een kippen-ok met kippies. Disse man kwam de andere dag al vrog bi’j mien kammeraod en was in alle staoten want der zat volgens em een bunzink in zien 
nacht-ok die de neudige kippen ad dood-ebèten. IJ was zo verstandig ewest umme ’t nacht-ok of te sluten zodät de ‘bunzink’ der niet uut kon. IJ vroeg of mien kammeraod een oplössing wis. Dus zei mien kammeraod tègen em dät ij zich ter wel met zol redden. De man gonk naor uus en mien kammeraod ef toen die streupers ebeld dät ze un frettien uut ’t nacht-ok konnen alen. Mien kammeraod ef die man niet vertelt dät ’t umme de frette gonk van die öördige streupers. IJ gunnen ze gien dikke boete en inbeslagname van frettien, ze adden plezier an ’t fretteren en wollen graag wat bi’jverdienen. Döör kwamp bi’j, die man van ’t kippen-ok ad zien broek niet kepot. Fretteren mag nog steeds maer dan wel met skriftelijke toestemming van de grondeigenaer, anders is ’t streupen,’ eindigen ome Jan.

Wanneer de winter in antocht is

Ochtendkolde

met de lucht loodgries

de wind bi’j vlaegen iezig kold

en aodem die witte plumen vörmt.

Wandelen deur ’t bos,

aover paden met alfvergaone bladeren

umzeumd deur ri’jen bomen

met griepgrage tentakels

die mekaere te lief willen gaon.

Dit ge-eel um-uld deur blieke mist,

wöör een ontoegankelijk zwiegen eerst

in een versluierde wereld

wöör beteuvering de oofdrolle spölt

’t gezang van vaogels is verstomd

wanneer de winter in antocht is.

BINT VEURNEMMENS NIKS WEERD?

Tja, en zo ebben wi’j alle feesdaegen weer achter de rugge. Iederiene is kilo’s an-ekommen van ’t völle èten. Ook is ter weer eel wat vuurwärk of-esköten. Van dät geld adden eel wat mensen e-ölpen kunnen wörren. Maer ja, die kreet e-k al zo vake an-e-aald in Zwolse praot en ef dät e-ölpen? Niks weerd! Ik konne en kanne nog steeds net zo goed tègen de olde Iesselbrugge an gaon praoten want wie luustert nog?

Der wört alsmaer epraot aover de crisis. Ik wörre beroerd van dät gezeur op de tillevisie en radio. Wat veur crisis? Der is anders weinig van te märken! Met sunteklaosfeest waeren der zoas altied eel völle kedeugies eköcht. Deur de oge eren wört op zo’n moment ezegd dät de economie weer wat oplèèft? Dan ebben wi’j zekers elk jöör met december een oplèving?  Zolange iederiene bulten geld uutgef an èten butensuus, sunteklaos- en kärskedeugies, of dät ze völste te völle èten in uus kunnen alen met zukke daegen en letterlijk geld wegsmieten met vuurwärk dan is ier in dit läntien gien crisis! Netuurlijk bint ter gezinnen die ’t eel muuilijk ebben maer dät was altied al en die mutten zeer zeker e-ölpen wörren, maer die ärmoe ef niks met de zogenaamde crisis te maken. Maer ja, wie bin ik die dät kan zeggen? Wie is ’t ter met iens? Of kan ik toch maer bèter tègen de Iesselbrugge an blieven praoten?

Ook e-k ’t altied rond ’t old en ni’je aover goeie veurnemmens. Mu-k dät onderwärp ook niet meer ankaerten? Elk jöör wört ter deur niet weinig völle mensen ezegd ‘ik zalle nooit meer…’ of ‘vanof now gao-k…’.

’t Bint meestentieds veurnemmens zoas ’t lijnen, stoppen met roken, ärder gaon trainen of der mutten in of rond ’t uus nog klussies gebeuren die al völste lange bint blieven liggen, enzovoort. Niks weerd zukke veurnemmens!

Welke veurnemmens wel völle weerde zollen kunnen ebben bint veurnemmens zoas naor iene gaon wöö-j allange naor toe zol mutten, of dä-j zo now en dan een prötien zol mutten maken met iene die allenig is maer wöö-j deur tiedgebrek nog nooit an toe-ekommen bint, of dä-j die lillijke woorden die-j bèter niet ad kunnen zeggen weer terugge zollen willen nemmen maer dät nog steeds niet gebeurd is. Zo is ter een lange lieste op te numen van wat echt van weerde is. ’t Naor mekaere ummekieken, mekaere bèter mogen liejen, oew naosten liefebben? Elaas, bi’j dät soort veurnemmens blif ’t allenig bi’j ’t denken dööran, van de uutvoering kump niks terechte. Döör is gien tied veur! Ieder giet deur met zien of aer druk lèventien.

Wöörumme zo-k iederiene dan ook nog lastigvallen met ’t vraogen van, stao open veur een ander, luuster naor een ander zien verael, groet mekaere op straote, gèèf een vriendelijk woord, skenk ieder oew glimlach, gef een klöppien op andermans skolder. Toch kan-k ’t niet laoten ditte te vraogen want mensen, ’t kost niks en ’t is zo belangriek! En… wie liefde gef zal ’t dubbel terugge ontvangen!

AOVERDENKING

Oewel wi’j nog een wèke veur de kärst zitten, vraog ik mi’j of, wört ’t een witte kärst? Snee met kärst gef altied iets sfeervols zoas op de prachtige prente van Bert Dijkink te zien is in de Zwolse Uus-an-uuskrante de Pèperbusse vlak naost mien stukken Zwolse praot, dit stukkien dus. De prente straolt gezelligeid en wärmte uut zoas wi’j onze kärst graag willen zien.

De ankommende daegen zal iederiene druk wèzen want de bosskoppen mutten in uus e-aald wörren en miskien ook kärstkedeugies. Der zal extra epoetst wörren want ’t uus mut an kant. ’s Maondes en dinses zullen de meeste vrouwen in de keuken staon um ’t èten veur de twie kärsdaegen klöör te kriegen. De eerste kärsdag mu-j vrog op want tègen een uur of tiene e-j ’t ele uus al vol met volk zitten. Weer anderen mutten op pad umme femiliebezukies of te leggen en dät twie daegen lank.

En terwiel de meesten gezellig kärst zullen vieren met femilie, zullen der ook eel wat mensen in alle ienzaameid veur zich uut zitten te staeren. ’t Is kärst maer der is niemand die läkker veur ze kaokt. Der is niemand die effen een gezellig prötien kump maken onder ’t genot van een glasien. Miskien vieren die mensen al jören zo un kärst of bint ze veur ’t eerste allenig met zukke daegen. Zi’j aopen dät ’t maer gauw veurbi’j mag wèèn want dät bint twie lange daegen veur ze. Ook de mensen die ziek bint denken der zo aover. Die in ’t ziekenuus, verplèèguus of thuus liggen. Weer anderen gaon met de kärst op vekansie asof ze op de vlucht bint. Zi’j zullen de kärst en de leste daegen van ’t jöör op de ski’s of in de brannende zunne deurbrengen.

De kärsbomen staon en de uuskamers bint al riekelijk versierd met kärsbäkkies, kransen en brannende keersen. ’t Is allemaole eel gezellig maer gef dät alles ’t wöre kärstgevuul?

Laoten wi’j effen in ’t midden ollen of  ’t now leuke of gien leuke daegen bint. Wat wi’j veural niet uut ’t oge mutten verliezen is, wöör de kärst eigenlijk veur stiet!O-j now met völle mensen bint of elemaole allenig, de wärkelijke kärst vier ie in oew ärte. Kärst is de bli’je bosskop van verlössing die begun in Bethle-em. Veur iederiene, dus ook veur oe en mi’j. Miskien bi-j verdrietig of mis ie dierbaeren, toch mag ter in oew ärte liefde eersen umdät God oe zo lief-ad dät e veur ons Zien ienige geboren Zönne gaf.

Umme nog effen terugge te kommen op die prachtige prente van Bert Dijkink, döörop zie-j ook de lösse deuren van de Breurenkärke, now de boekandel van Waanders en die lösse deuren gèven iederiene ’t gevuul van welkom te wèèn. Maer een lösse deure stiet ook nog ärgens anders veur, naemelijk de deure van oew ärte. Zet de deure van oew ärte ook lös en aoverdenk wat kärst wärkelijk betekent.    

Een Kind is geboren

Stärren skitteren in volle pracht
oge an de emel

en in de stille nacht

wiegt een moeder
lacht een vader
naor ’t Kind dät wier verwacht.

OE DOEN ZE DÄT TOCH?

Mensen, mörgen is ’t weer sunteklaosfeest! Zol Zwärte Piet ook metkommen, of is die van skrik weerumme egaon naor Spanje deur al die onzinnige trammelant en discussies aover discriminasie? Ik wille niks aover die onzin euren. Zelf e-k leuke jeugderinneringen an Zwärte Piet aovere-ollen. Der wier nooit evraogd wöörumme Zwärte Piet zo zwärt was. IJ was ter gewoon en ij was oew grote vriend. Ook vroeg ie oe niet of wöörumme Sunteklaos zo’n rooie cape umme ad en gien grune of blauwe en ie dachen niet van, wat ef e een raere  kepotte puntmusse op.Ook vroeg ie oe nooit of oe al die kedeugies deur de skörstien konnen. Sunteklaos met zien peerd op ’t dak, dät mos kunnen en dät Zwärte Piet kedeugies veur de kachel lei. In disse tied zo-j oe of kunnen vraogen van welke kachel? Niet iederiene ef nog een kachel zoas onze olders en veurolders die adden. En Sunteklaos mut toch steeds kats achter aosem wèèn as e eindelijk op ’t dak zit. Oe dut e dät toch? Langes de règenpiepe klauteren? En dan zien peerd. Oe kump dät biest op dak? Kan e vliegen? As kinder dach ie döör niet aover nao, ie vonnen ’t eel nörmaal, ie geleuven der in.

Ebben jullie der wel ies goed bi’j nao-edacht, sunteklaos op ’t dak en dan op een lèèftied van dikke zeuven-ondervieftig jöör want zo old is e toch al? En dan  Zwärte Piet. Oe dut e dät tègenwoordig met al die verwärminks en nepskörstienen? Wurmt e zich ook deur al die verwärminkspiepen? IJ zol te plekke verbrannen en verzoepen in die piepen met kaokend water. Al zol e ’t aoverlèven, ie gaot ter zo raer van uut zien a-j deur zo’n looien of köpperen piepe kroept. De oren bint em kats of-eslèten tègen die tied dät e deur die piepe en is. Op die meniere zol Piet der uut mutten zien as een uutgemärgelde rookwörst of as piepiesdrup.

En bint de kedeugies op disse meniere nog bruukbaer?

Stel dät ze now niet meer via ’t dak zollen gaon, oe kommen ze naor binnen? Met een slöttel? Dan mag Sunteklaos wel een slöttelbos metsleppen van ier töt Tokio en weet e gelieke welke slöttel ij pesies neudig ef? Is e in staot umme deur ’t slöttelgat of brievenbusse te kroepen met zien kedeugies? Of löt Klaos die rotklussies opknappen deur zien elpers?

Now ik ter as volwassene goed aover naodenke, snap ik die ele Sunteklaos niet. Wöörumme deed e vrogger, en miskien nog wel, zo muuilijk? IJ kan toch gewoon aoveral anbellen en de kedeugies ofgèven? Dut e dät now ook? Of stouwt e Zwärte Piet nog steeds deur de skörstien of verwärminkspiepen en? Giet Piet diezelde weg ook weerumme met zien ärms vol wottels, stro en dreug brood? Ie mut ter gewoon niet bi’j naodenken oe Sunteklaos en Zwärte Piet alles veur mekaere kriegen en dan ook nog aoveral tegelieke! Ik wille mien kop ter niet aover brèken. ’t Is een prachtig kinderfeest, wöör kinder niks gien aekelige ideeën an aover-ollen. Dät feest mutten wi’j in Nederland gewoon an-ollen inclusief onze kindervriend Zwärte Piet.  

Mien land ik eb oe lief

Döör an de eurizunne
amperan ontwaakt
een ongedwungen ge-eel,

mien land, 
stad en revier.

Een prachtig landskap
wöör ’t nog licht fris is
giet een woordloos lied
deur stilte,
mien land ik eb oe lief.

TIED VEUR DE GRIEPSPUITE!

De ärfst ef zien intrede edaon, ’t is alen en brengen met dit rotweer. De bladeren bint bi’jkans van de bomen maer ook ele takken bint deur de ärde wind of-eknapt. Tied umme läkker buten te lopen is veurbi’j, althans met al die règen. Effen de stad in lokt ook niet.Binnen is ’t angenaam, teminste a-j de kachel an ebt. Toch mu-k ter nog uut want ik mudde mien grieprikke nog op-alen. Of zo’n prikke elpt weet ik niet. Veurig jöör adden ze ele discussies op de tillevisie, de iene von ’t niet elpen en de ander beweren van wel. Tja, wie

mu-j geleuven?

Toch eur ie vaeke dä-j asnog de griep kriegt ook al e-j zo’n spuite e-ad en sommigen kriegen ’t dan nog goed ook.

Netuurlijk ku-j ook andere middelen gebruken umme oew weerstand een bettien op te bouwen zoas fruit en värse gruunte want döör zitten bonke vitaminen in. Maer wat a-j toch verkollen wört? Wat mu-j der an doen umme der zo rap meugelijk weer of te kommen?

Oestdränkies van de apteker elpen gien bärst wört ter ezegd maer toch prebeer ie ze. Wat wel ändig is bint pepieren zaddoeken. Döör zit trouwens wel een eel verskil van kwaliteit in. Ie ebt ter wat märken bi’j wöörvan die zaddoeken zo dunne bint, dät a-j de nöze snuut, dwärs deur die dukies en snuut. Dät is toch al zo smerig!

Vrogger gebruken iederiene ketoenen zaddoeken. Die bint uut de tied oewel der toch nog luu bint die die dunne  läppies gebruken. A-j ärg verkollen bint en ie zit maer in die poetslappen te snuten, kan-k mi’j veurstellen dä-j nooit van oew verkoldeid of komt. Ie snuut en snuut in zo’n ketoenen dink en dät giet dan zo läkker nat de broekzak in!

Der bint ook alternatieve middelen veur verkoldeid en griep. Zit bi’jveurbeeld oew oest vaste, koop dan een flessien donker bier. Dät bier kaok ie effen met wat donkerbrune basterdsuker en laot ’t döörnao ofkoelen want dät oesdränkien mu-j kold innemmen.

A-j kriebel-oest ebt, pluk dan wat ulstbladeren, was ze en knip ze in stukkies. Zet iervan thee en laot die thee goed trekken. Nem ier of en toe een slukkien van.

Ook ku-j tègen oest iene uie in ringen sniejen, die kaoken in twie ofgemèten köppies water met nog twie èètlèpels donkerbrune basterdsuker. Dät laoten ofkoelen en drie maol daegs een lèpeltien van nemmen. Of nem een zolte ering want die gef verlichting in de kèle en a-j döör niet van olt, ku-j op zuut-olt gaon kauwen.

Mien oma gebruken bi’j een verstopte nöze Dampo of Vicks die zi’j in de nöze smeren en

’s aovends veur ’t naor bedde gaon smeren zi’j, veur aer benauwdeid, aer börstkasse in. Kippensoep of een bèker kippenbouillon met sambal wil ook wel ies elpen veur verkoldeid.

Der is genog te kriegen en te maken veur griep en verkoldeid. Veur de zekereid lao-k mi’j toch maer een spuite in de ärm jensen, baadt ’t niet dan skaadt ’t ook niet.

Ik aope dät jullie de ärfst en de winter goed deur kommen en ik wense jullie dan ook völle gezondeid toe!

VÖLLE WIESEID

Spreuken of  wies-eden vin ie aover de ele wereld, in boeken, op tegelties, internet en nuum maer op. Gao maer ies googlen en ie weet niet wa-j an mut klikken zovölle is ter aover te vinnen en ze bint allemaole effen mooi en treffend. Ik krege der een antal van een vriend en dache, miskien is ’t wel öördig umme die met jullie te delen. ’t Bint ter eel wat dus ik gao gelieke van stärt.

’t Bint wööreden wöör iederiene van kan leren. Zo ook disse, een vijand nemt meer plase in ons eufd in dan een vriend in ons ärte, want wat kunnen wi’j ons druk maken aover luu die wi’j niet mogen, wi’j ebben der alle daegen de mond van vol.

Wat ook treffende bint: ie bint gelukkig deur wa-j vuult en niet deur wa-j bint. De zunne dreugt zonder veurkeur ’t emd van rieke en ärm. Wanneer een prebleem oew pad kruust, verander dan oew richting maer niet oew bestemming. Alles was ons ärgert an anderen kan ons der toe brengen onszelf bèter te begriepen.

Ok dissende bint ele goeien: begin de dag met anderen, en oezelf te vergèven. Wieseid is de beleuning veur een lèven lank luusteren.’t Bint de dingen die wi’j denken te weten, die ons der juust van weerollen dingen te leren. Eergevuul is as een revier, zi’j mag zwellen maer niet buten aer oevers treden. ’t Beste dät wi’j mekaere kunnen gèven is onze liefde, niet ons advies en zeker niet ons eurdeel. Een bettien liefde kan as een druppel water wèèn die een bloeme de kracht gef zich weer op te richen. As ter rust is in oezelf, is ter ruumte veur een ander. Wat wi’j in ’t lèven ’t meeste neudig ebben, is iemand die ons der toe brengt te doen wöörtoe wi’j in staot bint. ’t Lèven mut met liefde en umor wörren elèèfd,liefde um ’t te begriepen en umor um ’t te dragen.Niet in grooteid ligt ’t goeie, maer in goedeid ligt ’t grote. Ӓrvaering is de name die-w gèven an de optelsomme van onze folten. Soms bint traonen oew ienigste vrienden oewel ie dertègen vecht as oew vijanden. Moed stiet an ’t begin van de daod, geluk wacht bi’j zien volteuiing.

Knap bi-j a-j maer de elfte geleuft van wa-j eurt, briljant bi-j a-j weet welke elfte. Oe gerechtvaerdigt ze ook mogen wèèn, ärde woorden bieten altied. De roem van mensen is maer klein, ie kunt allenig maer groot wèèn in ’t klein.

Ie kunt bèter een nachien slaopen aover wa-j van plan bint, dan wakker liggen aover wa-j edaon ebt. Inzichten bint as spiekers, oe vaeker ie der op slaot, oe dieperder zi’j binnendringen. Slechs tussen geliekgerichte neturen kan vriendskap wärkelijk weerdevol en duurzaam wèèn.Lèès ze nog ies een keer goed deur maer dan ook echt goed en wie der meer wil lèzen, zoas ik al angavve, der bint boeken van en ie kunt ze ook vinnen op internet. Ik wense jullie alle wieseid van disse wereld toe!  

As een mooie skilderi’je

Langes mien Swol an de Iessel
vaeren de skepen met un vracht.
Van anzestad naor anzestad
gaon ze verdan met volle kracht.

Onze revier brengt ze op weg,
voert ze richting ’t Iesselmeer
nog veurbi’j de eurizunne
deinen ze zachte op en neer.

Grote akers, baggerskuten,
zi’j gongen nooit an ons veurbi’j
maer sloegen of de grachte in
en maken döör un laadruum vri’j.

Törf, koffie, drank, vis en zepe,
wier ter vrogger in Swol ebracht.
Belangrieke waterwègen
gavven aer de welvaert en macht.

Langes mien Swol stroomt de Iessel
tussen de uterweerden deur
bi’j toeren vredig en stille
skittert de waterweg in kleur.

As een mooie skilderi’je
liest ik aer met mien ogen in.
Zo zie ik d’Iessel ’t liefste,
de revier die-k veur altied bemin.

WAT ÖLT JULLIE VAN DE STRAOTE?

De ärfst ef zien intrede edaon, de boombladeren kleuren al öördig en beginnen zo zächiesan te vallen zodät wi’j ook disse naojöör op een golden tepijt kunnen lopen as wi’j deur een loofbos, pärk of bomenlaan kuieren. Prachtig bint al die ärfstkleuren en ’t is dan ook läkker umme wandelingen te maken in disse tied.

Maer wat as ’t règent? Wi’j ebben niet te klagen e-ad met die naozommerse daegen maer der stiet ons netuurlijk ook weer daegen met règen te wachen. Dät is goed veur alles wat bluuit maer veur ons? Ie kriegt dan algauw weer ’t gemopper aover al die règenachtige daegen.

Tja, dan zu-j oe binnen mutten vermaken. Ie zollen achter de geraniums kunnen gaon zitten en naor de radio luusteren, klussies anpakken die-j ’t ele jöör al wollen doen zoas skilderen,

be-angen, poetsen of kasten oprumen. Netuurlijk ku-j ook weer oew obby oppakken, mooie boeken lèzen, spellegies doen zoas Mens ärger oe niet, kunstskilderen, tekenen, kaerties maken veur de feesdaegen. Ook ku-j butensuus lèzingen bi’jwonen, uut èten of naor de skouwbörg gaon, de dialectkringe bezuken, cursussen volgen of naor wörkshöppies gaon umme gezellig met een grupien bi’j mekaere leuke dingen te maken. Ie oeft oe dus met slecht weer niet te vervelen of chagrijnig te wèèn.

Zelf vervele ik mi’j nooit en chagrijnig bin-k allenig as ze mi’j ’t bloed onder de nagels vandan alen. Achter de geraniums zitten e-k gien tied veur want zoas jullie weten kump de cursus Zwols ter weer an die 26 november veur de 13^e keer van stärt zal gaon. Ik binne dan ook alweer druk bezig veur een mooi programma. Ook ölt ’t skrieven mi’j van de straote en wat mi’j de kommende tied elemaole bezig zal ollen is de wörkshop oedendeuzen. Döör bin-k in september met estärt. Ik ebbe al een paer grupies gezellige dames e-ad die met prachtige zelfgemaakte oedendeuzen naor uus gongen.

Oewel de dames flink an ’t wärk mutten, wört ter onder ’t genot van een bäkkien koffie of thee genog ebabbeld en elachen. Onderling wörren der tips deuregöven aover andere leuke wörkshops, obby’s en obbymatteriaolen en bi’j een glasien wien of fris teunen ze mekaere vol trots un gemaakte creasies.

Zo verskillend as mensen kunnen wèèn, zo verskillend bint ook de gemaakte oedendeuzen.

’t Gef mi’j best een tevrèden gevuul a-k de mensen zo met mekaere bezig zie. Goed, as ze ienmaol weg bint, blif ter wel een mega rotzooi veur mi’j liggen umme op te rumen maer a-k döörmet bezig binne en denke wat veur moois ter is emaakt, vin-k die puinoop gien ramp. Met een uur is alles an kant en bereid ik mi’j alweer veur op de volgende wörkshop.Ook kan-k de leste tied druk wèèn met mien blog veur ’t promoten van mien wörkshop oedendeuzen maer ij is nog lange niet zoas ik em ebben wille. A-j niet weet wat ’t is, kiek dan ies op www.minkekraijer.blogspot.nl. ’t Is leuk umme zo’n blog te maken maer best ingewikkeld. Tja, dät alles ölt mi’j van de straote en wat ölt jullie bi’j slecht weer van de straote?

UUTDRUKKINGEN EN VERGELIEKINGEN

Soms wörren mensen wel ies met dieren vergeleken en meestentied niet echt positief. Der bint niet weinig völle uutdrukkingen te bedenken en a-j ze ienmaol begint op te skrieven kump ter gien ende an.

Miskien is ’t wel öördig disse dierenuutdrukkingen met jullie te delen?

Zo ku-j bi’jveurbeeld met de vergelieking van een värken meerdere woorden gebruken. Maer of ’t now aover een värken giet of aover een ander biest, gao der ies effen veur zitten. Miskien kom ie zelf ook nog met een paer goeien.Umme wat uut te drukken beginnen wi’j vaeke met: ij is zo… as een… Ieronder vin ie een antal veurbeelden.

Zo doof as een kwärtel, zo mak as een lämmegien/skaop, zo rood as een kreefte, zo blind as een molle/peerd, zo wiek as een mossel, zo stille as een moes, zo dood as een piere, zo koppig/dom as een ezel, zo dom as een ganze, zo fris as een oene, zo ziek/muu as een ond, zo moedig as een leeuwe, zo ieverig as mieren, zo stärk/dikke as een bere, zo trage as een slakke, zo niedig as een spinne, zo verliefd as een törteldoeve, zo dom as een achterend van een värken/koe, zo därtel as een veulen, zo gezond as een vis, zo vri’j as een vaogel, zo bange as een wezel/aze, zo beroerd as een katte/ond, zo stom as een rund/koe, zo ärm as een (kärk)rotte, zo dichte/geslöten as een oester, zo glad as een palink in een emmer snot, zo glad as een ale, zo voel/lui as een värken, zo trots as een pauwe, zo stärk as een peerd, zo slim/sluw as een vos, zo zat as een ape, zo dronken as een oele, zo stoned as een genale, zo gries as een doeve, zo vlugge as een vlo, zo kaal as een luus, zo kold as een kikker.

IJ löp as een kiefte/azewindond, ij stinkt as een otter/bunzing, ij ef een gezichte as van een oorwörm, ij is ’t zwärte skaop, ij stèèlt as een rave, ij bloed as een rund, ij is ’t nösien van de zalm, ij wärkt as een peerd, ij ef een ge-eugen as van een olifant, ij zit gevangen as een erink in een tonne, ij bèèft as een juffersuntien, ij zut gien ond/kippe, ij löp as een stotes-ane, ij pröt as een kippe zonder kop, ij ef onger as een peerd, ij skreeuwt as een mager värken/speenvärken, zie zitten as sadienties in een blikkien, ’t is ter zo vol as een pöttien met pieren, ’t is een draak van een mense, ’t is net een blind peerd.

Netuurlijk e-j ook uutdrukkingen wöörbi’j gien biesten wörren enuumd maer bi’jveurbeeld  veurwärpen. Dan wört ’t: zo krom as een oepel, zo ärd as een stien/bikkel, zo… as een…

Prebeer maer ies en skrief ze op. ’t Is een mooi tiedverdrief met dit slechte weer.

Succes ter met!

SKELDWOORDEN

Vandaege wi-k ’t ies ebben aover skeldwoorden. Niet alle skeldwoorden die wi’j met onze Zwolse taal gebruken bint specifiek. ’t Woord ‘kuken’ is bi’jveurbeeld vertaald van ’t Nederlands (kuiken) naor ’t Zwols en wört zowel in beide talen gebruukt as skeldwoord. Zo bint ter eel wat meer van die woorden te vertalen.

Of andere plasen/gebieden dezelde skeldwoorden in ’t dialect gebruken dörf ik niet te zeggen, sommige woorden wel. Maer wi’j ebben wat betreft ons eigen dialect wel mooie skeldwoorden of ze now echt Zwols bint of gewoon vertaald.Toen ik zo aover skeldwoorden nao gonge denken, kwammen der al snel eel wat bi’j mi’j naor baoven. Miskien is ’t wel öördig veur jullie umme te weten welke der zo op te numen bint en oevölle maer dan niet met de bedoeling dät jullie ze tègen andere mensen gaon gebruken.

Lao-k beginnen met ‘zuterd’. ’t Is muuilijk umme dät woord in ’t Nederlands te umskrieven. Iederiene die Zwols pröt weet dä-j der een zeg maer kroeperige sliemballe met bedoeld. Zuterd stiet niet in ’t Zwolse woordenboek. Dan e-j ‘nölerd’ en wie kent dät woord niet? Een nölerd is iemand die zeurt of dramt. Zo za-k jullie der nog een antal numen. Gao der maer effen goed veur zitten. Wat dachen jullie van: öörnöze, görenklössien, wieslippe, örend, soeze, wörtel, wipnöze, voelbroek, smoezel, uulskuken, (voele) gasterd, zoepstuver, zuutlippe, wiesnöze, zoerproeme, olde toekse, teuver-ekse, takkewief, sunteklaos, sukelukes, strontjonk, slierakke, stoeäspel, spoek, draodnagel, snuupkonte, snotternöze, smeerdèken, smeerpiepe, smiesterd, smoekse, sliemjörk, slödderfokse, slaobek, slaolippe, slaoperd, skraopkop, skeukerd, skijtleerze, skele, skaopekop, jankepitte, proezerd, proellippe, poemel, poesterd, möllepeerd, paosaze, ötegö, gögien, oen, oele, ölle, luzebos, liepebolle, gloeperd, lèverlippe, knieperd, graoperd, görendrögien, görenklopper, gölippe, ärdnekke, anepinne, bukkem, delle, doedeldoppe, draodnagel, dreitolle, dreugproeme, drieklezoer, drieterd, druppien, falderappe, foezelvärken, enzovoort.

Baovenstaonde woorden gèven meer an van wa-j bint, bi’jveurbeeld as iemand van zutigeid ölt dan zeggen wi’j  al rap ‘ie bint een zuutlippe’ en iemand die ärg wies is, is een wieslippe, iemand die völle drinkt is een zoeplappe, zoepskute, zoeptodde, zoepstuver.

De meesten bint dus gewoon vertaald van ’t Nederlands naor ’t Zwols. Maer bi’jveurbeeld gasterd, lèverlippe, slaolippe, öttegö, nölerd en gölippe, vin-k toch wel echte Zwolse woorden.

A-j zo de woordenlieste deurlèèst ku-j zien dä-k ze nog lange allemaole niet ebbe enuumd plus nog de varianten van bepaolde woorden. ’t Bint meestentieds negatieve woorden wöö-j iemand met anwiest zo van, dät is wel zo’n…

Tja, Zwols is een mooi taaltien maer o-j disse baovenstaonde woorden echt mut gebruken…? Miskien kennen jullie der ook nog genog. Wie weet eur ik dät nog ies. Ik binne beni’jd!

Broederlijke silhouetten

Langes uterweerden,
wöör de reiger
roerloos mediteert,
vörmen dörp en stad
broederlijke silhouetten
as de zwaluw aover skeert.

’t Geklater van water
lik as een gefluuster
dät met zang van vaogels
in ’t twieduuster
klinkt as een belofte,
ier vuult ieder zich thuus.

RECLAME

De veurige keer a-k ’t aover ontroerende dingen. Disse keer zullen wi’j ’t ebben aover de reclame. Ik binne naemelijk beni’jd oe jullie der aover denken en of jullie der intrappen umme al die prut an te skaffen die ze oe veur-ollen.

A-k een film bekieke wö-k kriegel van de reclame die der tussendeur kump. Tel al die tussendeurties maer ies op. Die reclamespötties nemmen meer tied in beslag dan de film zelf! De film is amperan begunnen en jao eur, döör kump dät gezeur weer! ’t Is ook nog zo, oe vaeker dä-j dezelde reclame ziet, oe meer dä-j oe ärgert veural as ’t ook nog van die spötties bint met een te riekelijke fantasie.

Nem as veurbeeld ies dät spöttien met de flesse skoonmaakmiddel wör al die männegies uut kommen. Kommen zo ook bi’j oe uut de flesse umme de boel glanzend skone te maken? A-k zo’n flesse, met de doppe derof, bi’j mi’j op ’t anrech zette of in de badkamer, kommen der echt gien männegies uut die effen goed an de slag gaon! Zo bint ter meer van dät soort spreukies. En döör kik eel Nederland nao?

Zoas ik veurige keer al liete weten, dät met die kleine kinder vin-k nog wel leuk maer dan giet ’t mi’j puur umme die kinder zelf, of dät ze ’t bi’jveurbeeld aover jonge dierties ebben.

Der wört oe van allerlei moois veurespiegeld maer ik oeve gien prut veur skimmel of wat dan ook. Wat make-up, zepe, läkker roeken, tandpasta en zo meer betreft, maak ik zelf wel uut wat veur märk ik wille gebruken. Ook kriegen ze ’t bi’j mi’j niet met reclame veur mekaere umme mi’j een bepaold märk auto an te smeren. Supermärkten oeven ze mi’j èveniens niet op te dringen en veural niet met anbiedingen die-j agees niet neudig ebt.

Banken en verzekeringmaotskappi’jen kunnen un geld bèter besteden in plaats van ’t te verknooien met reclame maken want oevölle kost zo’n tillevisiespöttien niet wöör niemand op zit te wachten? Laoten ze der veur zörgen dät ze un eigen klanten ollen, dät zal meer oplèveren dan geld verkwisten  met reclame.

Dät geldt veur alle bedrieven die alle daegen adverteren en niet allenig op de tillevisie want mensen, wat kriegen wi’j wèke in wèke uut ook nog ies deur de brievenbusse an reclame! A-j de drukkosten rèkent, oevölle weggegooid geld lig ter as ’t ware niet op elke deurmatte? As ze dät geld ies gongen investeren in dikke körtingen zollen de mensen toch sneller gaon kopen? En wat wört ter wèkelijks edaon met die pepierzooi? Bi’j ons giet ’t regelrecht naor de skure in de deuze veur ’t koor. ’t Is dä-k ’t döörumme nog op de matte laote vallen anders a-k allange een sticker op de veurdeure eplakt.

Mensen, ik zolle der eel uutgebreid aover deur kunnen gaon, ’t zol een eel boekwärk an tekst kunnen wörren maer döör wi-k jullie niet met vermuuien. As bedrieven geld willen verkwisten met reclame maken mutten ze dät zelf weten maer laot oe niet verleiden! Met andere woorden, laot oe niet onneudig geld uut de zak kloppen!

Jöörgetieden

Ik nessele mi’j in oew krone
en paere in de lente

gister nog met liefde
verwärmd deur de zommer,
vandaege belaagd deur de ärfst

zörgen
want mörgen,
aovermörgen miskien
dreigt de vijand

de winter
ik gao em te lief,
 ik blief

umme opni’j te paeren
in de lente,
in oew krone,
oew appelboom,
oew tuin 

BLI’J OF ONTROERD

Wat kan oe ontroeren of bli’j maken? As ze mi’j disse vraoge zollen stellen, za-k niet lange nao oeven te denken. ’t Eerste wat in mi’j opkump is een pasgeboren baby. Netuurlijk ook de bevalling die der an vaste zit.

Zo’n klein mensien dät uut de baermoeder van een vrouwe kump is ien groot wonder, dät kan niemand ontkennen en zo’n wonder gruuit op töt een volwassen mense. A-k nog an de geboortes van mien kleinkinder denke, dä-j ze vaste mag ollen en dät ze nao een jöör al preberen te lopen, te babbelen. Dät ze un eerste zwemdiploma alen, un sunteklaosfeest bewust metmaken en weer jören later beginnen te puberen… prachtig!

Wat mi’j ook eel ärg kan ontroeren bint jonge dieren, pasgeboren lämmegies die zo vri’j därtelen in de wei, döör kan-k eel bli’j van wörren. Ik mut ter värder niet bi’j nao gaon denken dät ze niet lange te lèven ebben want dan zakt mien vrolijkeid gelieke.

En wat dachen jullie van jonge unties en kätties. A-k de tillevisie an ebbe, klik ik de reclame altied weg want döör ärger ik mi’j stief an. Ik ebbe dan ook zo’n kop dä-k ’t vertikke umme prut te kopen wöör ze reclame met maken. Wel laot ik ’t beeld effen staon as ter reclame op is met kleine kinder of katten, die vin-k leuk. Of as ter op de tillevisie van die filmpies wörren edreid aover katten. Die biesies bint zo spöls, veural as ze klein bint. Zie ebben ook van die läkkere onskuldige köppies.

Wöör ’t mi’j ook wärm van umme ’t ärte wört is as echtpaeren, die al een ele lèèftied ebben, and in and naost mekaere lopen. Dät ontroerd mi’j en geniet ik ontzettend van.  Of dät ze saampies op een terras zitten met koffie en wat läkkers of met een börreltien. Dät zie-j niet alle daegen. Ie ziet wel vaeke oldere echtpaeren bosskoppen doen bi’j de supermärkt maer dät kan mi’j niet ontroeren. Dät kump miskien dä-k een èkel ebbe an boskoppen doen en döörumme as een blind peerd met mien köre al sjezend mien liesien ofwärke.’t Mooiste is as die olden zo saampies knus op een bänkien zitten en genieten van alles wat ter umme un en gebeurt.

A-k in een bloemencentra lope kan-k ook bli’j wörren. Die bloemenpracht döör vrolijkt mi’j altied weer op. Ik struine der  nog wel ies rond a-k mi’j verdrietig vule en a-j der dan bi’j naodenkt oe een bloeme van niks töt bluui kan kommen, dät maakt niet allenig bli’j maer dät ontroerd mi’j ook.

Ik kieke niet vaeke naor spellegies op de tillevisie maer a-k dät wel doe en ik zie dät mensen een auto winnen en döördeur bi’jkans uut un dak gaon, döör kan-k zo van lippen en binne eel bli’j veur ze. Dät is net as bi’j een ontroerende film, ook dan mu-k tröönties wegpinken.

Zo zal iederiene disse gevulens ebben met een bepaold iets, toch?

Der bint ook dingen wöör wi’j ons kepot an kunnen ärgeren zoas reclame. Laoten wi’j ’t döör de volgende keer aover ebben.

De Vechte

Lankzaam kabbelt zi’j voort
zöch zich een weg langes oeverranden
begeleid deur een zingend akkoord
de rietzangers van de lege landen.

De lentezunne skenkt aer diamanten,
de revier draagt ze naor de einder eel gedwee,
de skitterink en ’t ruisend riet an weerskanten
deinen zachte, zie bint tevree.

’t Gruun ontlukend knoppe nao knoppe,
de bremme en krentebloesem bluuit,
zie adden van de winter gien stroppe.

Tesaam, de Vechte en ’t oevergewas
vörmen een ieneid, een päredies,
döörbi’j kump ’t veurjöör goed van pas.

DE KIPPEN VAN OME JAN

Ome Jan hebben wi’j ’t laaste jöör weinig ezien. IJ was op zien meniere druk met van alles en nog wat. Now wi’j veruusd bint, kump e weer regelmaotig anwippen. Zo e-k jullie dus weer wat te vertellen want ofgelopen zundag begun e gelieke met: ‘Ik ebbe sins kört kippen. Japie ef mi’j e-ölpen met een kippenrenne maken maer dä-k now konne zeggen dät ij ändig was? Toen ’t gaas ienmaol umme ’t ölten geraamte zat en ik alles ies van een ofstand bekeke, ad dät veerkante gazen ok net ’t model van een wiebertien, ie weet wel die minidruppies maer dan iene in ’t groot. Dät ok was kats uut ’t lood. Ik zeie niks tègen Japie. Toen ij weg was e-k eerst eprebeerd umme ’t zakien recht te drukken maer ik krege der gien bewèging in dus mos ik al ’t gaas ter weer of alen. Dät was een best klussien. Maer gegèven moment a-k ’t toch veur mekaere dät de paolen met ’t gaas ter um-en rech ston. Ook a-k een gat in de skure ebikt zodät de kippen döör in ’t nachtok konnen as ze wollen. Now von-k eigenlijk ’t gaas te völle glimmen en ik dache, as dät gruun zol wèèn zol ’t mooier bi’j de skuurdeure passen die ook gruun is. Ik ebbe toen een blik värve eköch en binne begunnen met de paolen gruun te maken. Döörnao was ’t gaas an de beurte.

Now waeren de kippen alderbärstens ni’jskierig en wöör ik ’t gaas gruun maken stonnen ook de kippen, zie volgen gewoon de kwaste. Ik ebbe van die mooie witte wyandottes wöörvan de veren wat  örig bint. Mien ane von alles best en ston een bettien op een ofstand toe te kieken want ij ad niet völle met mi’j op umdä-k em elke aovend in een ketunnen deuze stoppe wöörvan ik de deksel dichte doe en der een doek aoveren legge umdät e ’s mörgens anders de ele buurte fanetiek wakker kraait. Die mos dus van al mien geknooi niks ebben.

Maer raod ies wat! Toen ik klöör wazze, was niet allenig ’t ok gruun, ik adde opies ook gruun gespikkelde kippen! Ik wazze op mien meniere zo druk umme al dät glimmende weg te kriegen dä-k ter niet op letten dät de kwaste zo spatten! Tja, ook die kippen gavven een bonke wärk, ik ebbe ze eboend en eboend maer völle ef dät niet e-ölpen. Ik zegge dus now maer

dä-k gruunleggers ebbe en dan wel letterlijke gruunleggers.’Jullie begriepen wel dä-k smakelijk umme ome Jan zien verael elachen ebbe en dä-k ’t an jullie ook graag kwiet wolle.

Gedreumde tuin

Skilderachtige tuin, 
uutbundige kleuren,
ier verieuwigd töt ongekende rust.

Vloeiende börders vol beteuverende geuren
wöör vaogels un zörgen 
toevertrouwen an alles wat bluuit.

Dät dut riemen 
met stilte in de gedreumde tuin,
plekke umme te minnen, 
verbörgen ge-eimen.

PROOST OP ALLE DAK-AZEN

Veurige wèke zat ter bi’j ons in de straote een skörstienvèger op dak. Ik wier der bange van. ‘Jakkes, as die der vanof kukelt…!’ zei ik tègen ome Jan die zomaer weer ies kwamp anwippen.   ‘Dan e-j naerigeid. Dät weet ik uut ervaering. Ook ik binne vrogger ies ’t dak op ewest. Niet umme de skörstien te vègen maer umme een antenne te plasen. Dät dee-k samen met mien maot Japie. IJ ad toen een tillevizie eköcht. Zo’n antenne was naemelijk in die tied neudig umme beeld te kriegen. Dus ook Japie mos zo’n geval op dak maer umme zo’n dink allenig te plasen lukken niet dus ik zolle elpen. Zo gongen wi’j umbeurten de lädder op, eerst Japie. Tjonge, die stieve bukkem dee der minsens een alf uur aover umme baoven te kommen. Toen e ienmaol op de nok zat, gong ik ter achteran. Döörbi’j mos ik em de antenne en boormesjiene angèven. Ik wisse niet dät Japie zo onändig was. Maer goed, op een bepaold moment zat ook ik op de nok, pal achter Japie wöör trouwens gien bewèging in zat. Met zien iene ärm ad e de skörstien stief vaste asof en zien eerste vriendinne umärmen en in zien andere and ield e de antenne vaste op de meniere zoas ie as kind met Palmpaosen een aantien op een stökkien zol

vaste-ollen. Ik zeie dät e die antenne tègen de skörstien mos ollen zodä-k die lange buize met de bore vaste konne zetten. Ie wilt niet weten wat veur gemärtel dät was! Ik inge alf aover Japie umme der bi’j te kommen. Gelukkig kwammen der weinig veurbi’jgangers langes want ik konne mi’j veurstellen dät ’t ele gedoe op een slapstickfilm leek.

Toen de antenne veur mien gevuul vaste zat, bin-k naor benèden egaon. Maer dach ie dä-k Japie van ’t dak of konne kriegen? Toen pas liet e deurskemeren dät e eugtevrees ad! Now, krieg zoiene maer ies van ’t dak of! Ik konne mooi praoten tötdä-k em waerskouwen dät as e niet rap naor benèden zol kommen, ik de pliesie, brandweer en fotograaf zolle bellen zodät ter een mooi spektakel in de krante kwamp te staon. Döör skruk e zo van, dät ter eindelijk bewèging in kwamp. Ik adde niet weinig medelieden met em maer wat mos ie? Anders kreeg ik em echt niet met bi’jde bienen an de grond. Gelukkig e-j gien tillevizie-antennes meer neudig op dak. A-k ter an denke brek mi’j ’t zweet weer uut,’ eindigen ome Jan zien belèvenisse.

Ik vroeg em of e een börrel wol. ‘Kind, ie weet pesies wa-k neudig ebbe. Laoten wi’j toosten op alle dak-azen, ook op die skörstienvèger van de aoverkante!’

Tuin van de appelboom

Verbörgen achter gèvels
lig een tuin met appelboom,
oew päredieslijk oord
stillèven veur dreumers.

’t Kleurenpelet ontlokt
geuren die zich mengen.

Vaogels preberen
oew woorden te aoverstemmen
as ie mie langes ’t pad
naor verbörgen ge-eimen leidt.

Skilderachtige börders
van ongedwungen skooneid.

Bi’j de bepleisterde mure
klimop, die wegkröp
in skien van diepte
deur de skaduw in luwte.

Döör, zo-k oe fluusteren
vlinder te willen wèèn
en in dansende vlucht
de rozen laoten blozen.

Lome nach,
straks onder ’t emeldak
oe minnekozen
in de tuin van de appelboom.

EEN STEKKELIGE BILJӒRTBALLE

Ien keer in de zovölle wèken vrög mien man mi’j of e naor de kapper mut. Nou vin-k dät lange bi’j em elemaole niet gek staon maer dät mut e zelf maer bekieken. A-k zegge dät e pas is ewest, krig e neigingen umme der zelf wat of te alen.

Now ebben wi’j een tondeuse en ij zol dät lange vlasöör wel ies bi’j zien nekke weg-alen. Dät wier een ele ap! Ik mosse der an te passe kommen umme de achterkante weer in model te brengen maer ook ik bin niet ändig met zo’n dink! Ik knooien een bettien an en die kale plekke wier steeds beroerder. ‘Klöör!’ zei-k toen, ‘niet meer ankommen, zo is ’t goed!’ Ik aopen dät e der niks van kon zien want der was een flink stuk uut e-akt, ’t was iene grote ramp!

Gelukkig gruuien ’t snel an en kwamp naor een paer wèken opni’j de vraoge van mien man of e naor de kapper mos. Ik zei em dät e der ies goed wat of mos laoten knippen.De kapper wier ebeld en die vroeg, toen mien man in de stoel zat, oe ij ’t wol ebben. ‘Doe maer goed kört. Minke vint altied dät ter te weinig of wört e-aald.’De kapper dee wat em op-edragen was en ’t resultaot…? Der zat zowat gien öör meer op ’t eufd van mien man! IJ was wärkelijk wöör zo kaal as een biljärtballe maer dan wel iene met stekkels van nog gien vief millimèters!

Toen e thuus kwamp stak e gelieke de kop umme de deure van mien wärkkamer. Mensenkinders, wat was dät skrikken! Ik wisse niet wa-k zagge, zolle der tevölle van kriegen! Ik kennen mien eigen kerel niet weer, dät was goed wennen!

Inmiddels bint de stekkels weer wat langerder. Ik binne der now zo an ewend dä-k zo’n stekkelkop best mooi vinne. In ’t vervolg giet de tondeuse aover zien eufd, maer ’t blif wel een wärkien veur de kapper want stel dä-k alle stekkels weg trimme?

As vlinder

Terwiel bomen fluusteren
en bloemen dreumen
skitter ie mien ochtendzunne

wöör kleur, 
stilte en geur 
de sfeer bepaolen,
groet ik oe

en met ’t veurbi’jgaon
in dansende vlucht
een pirouette
speciaal veur oe

WIEZE PRAOT VAN KINDER

Ik euren nog wat kinderpraot van iemand en ik dache, dät is wel weer ies effen leuk umme ’t jullie allemaole te laoten weten en netuurlijk vertaal ik ’t dan in ’t Zwols.

Zo vrög een meester in de klasse of ien van de kinder kan vertellen wat een ge-eugen is. Frits van zeuven jöör wis döör wel antwoord op. ‘Ja, dät is iets wöörmee-j alles vergèèt.’In dezelde klasse vrög de meester: ‘Wat ebben olifanten, dät andere dieren niet ebben?’Wimpien stek zien vinger in de eugte en zeg: ‘Ik denke jonge olifänties.’Bi’j aerderiekskunde vrög de meester: ‘Kinder, nuum ies een land op wöör ’t altied kold is.’Piet aerzelt een bettien en zeg dan: ‘Friesland!’In een kleuterklasse leren de kinder ofwassen. As ’t of-elopen is, kriegen ze een soort diploma umdät ze ’t allemaole zo goed ebben edaon. Dan zeg ter zo’n klein jonk: ‘Dat nem ik niet met naor uus want dan mu-k thuus ook ofwassen!’

Der kump een tante bi’j Jelle thuus op bezuuk. Zi’j vrög an em wat e ’t liefste van allemaole et. ‘Ik ète ’s mörgens ’t liefste snert want döör wöör ik zo misselijk van dä-k niet naor skoele oeve,’ vertrouwt Jelle aer toe. Zien breurtien Auke vrög an zien moe veur sunteklaos: ‘Mam, ik wille graag een tampon.’ Zien moe kik em veraldereerd an en vrög em: ‘Wat mut ie döörmet?’ Auke zeg: ‘Bi’j de reclame op tillevisie zeggen ze dä-j der alles met kunt doen zoas fietsen, zwemmen, dansen en nog völle meer.’

Auke mag ook veur ’t eerste met naor een misse. As ze in de kärke zitten ef gelieke een vraoge. ‘Mam, die meneer döör, is dät een breur van sunteklaos?’ Moe: ‘Nee, dät is een priester, oezo?’ Auke bekeek de man nog ies en fluusteren: ‘Umdät e net van die raere kleren an ef as sunteklaos.’

De tante van Jelle en Auke kump nog ies weer op vesite. Opies vrög Auke aer: ‘Vin ie de kukies wel lekker?’ Tante knikt. ‘Ja eur, lekker!’ Auke kik zien tante naodenkend an. ‘Dät is raer. Onze mama zeg dä-j elemaole gien smaak ebt!’

Els is drie jöör en giet samen met aer moe naor oma. Oma vrög aer: ‘Bi-j met de tuut-tuut ekommen?’ Els kik oma verbaasd an en zeg: Nee, netuurlijk niet! Wi’j bint met de auto!’Der kump een monteur umme de tillevisie te maken. IJ kik andachtig op ’t skema. ’t Breutien van Els, die iets older is, stiet ter wies bi’j te kieken en vrög: ‘Meneer, eb ie döör veur eleerd?’ De man zeg: ‘Jaozekers.’ Jäntien kik nog ies van de man naor ’t skema. ‘Wöörumme kiek ie dan op dät pepiertien?’

’s Aovends röp Jäntien naor zien moe die in de keuken stiet of te wassen: ‘Mam…, papa ef zojuust een wintien elaoten!’ Zien va reageert zovoort. ‘Ach nee, dät was de deurbelle.’ Jäntien  knip zien nöze dichte. ‘Maer ik roeke de deurbelle!’

Bram ef een breurtien ekrögen. IJ stiet naost de wieg en kik naor de baby en zeg: ‘Mam, ik denke dä-j een olde baby in de annen ebt laoten stoppen. IJ ef gien tannen, gien öör en ij zit vol met rimpels.’Zien zussien vint dät kukenties uut een ei kommen, babyties uut mama’s boek en bloemen, ja die kommen uut de bloemenwinkel.

Ook bint ze een keer met va en moe naor een vekansieboerderi’je ewest. De boerinne ad tègen beide ezegd dät ze wel met mochen elpen de koeien melken. Maer zussien skudden aer eufd en zei: ‘Die koeien bint te groot, ik zalle de kälvies wel melken.’

Thuus ad zussien de buurvrouwe ook verteld dät ze zonder ziedwielegies kon fietsen. ‘Van wie eb ie dät eleerd,’ vroeg de buurvrouwe. ‘Van niemand,’ zei zussien, dät e-k zomaer van mien eigen eufd eleerd.’Mooi dät alles, niet? Kinder kunt eel direct, eerlijk en ontroerend wèèn maer soms ook eel wies.  

Een streumpien

Een streumpien löp
spöls deur ’t gruun
ontmoet gekrulde vaerens,

dotterbloemen, mos…
groet de kleine zangvaogels,
vinken, boomklèvers, wielewaelen,

die nöstelen tussen oltwallen.

Langes ’t veld,
wilgenkätties verzulverd in veurjöör,
wöör wilde örchideeën bluuien
tussen botterbloemen,

peerdebloemen, klaover…

Kabbelende stroomin ärfst

langes gekapte boomstammen,
estapeld veur de winter,
wöör muggen zich verskansen,
knienen, padden, een vos…

Een witte waze,

nog slumerende ochtendnevel,
töt de zunne zich löt zien,

giet skienen
en wöör de ane,

zoas ’t eurt,
de stilte versteurt,

op een ni’je dag aopt.

Een streumpien löp,

begroet ’t landlèven
nog èven en slöt dan of,

                 verdwient richting ’t bos.                 

DE GRAPJÄSSE

Ome Jan zat weer ies met een genoeglijk gezichte bi’j mi’j an de börrel. IJ was zo in zien nöppies dät e anekdotes begun te vertellen en netuurlijk e-k ze veur jullie bewaerd. 

‘Veur een tied terugge las ik in de krante een advetensie, dät ter rammen en knienen te koop waeren,’ begun ome Jan. ‘Ik eb oe wel ies verteld dä-k wärk edaon ebbe as boerenknech. Die boeren wöör ik wärken adden ook knienen. Ik dache dus laast, Jan jonge, wat dach ie van een paer knienen in een ok? ’t Bint leuke biesies en met de kerstdaegen bint ze op börd nog leukerder. Dus ikke naor ’t adres van die rammen en knienen, belle an en zeie tègen de man die de deure lös dee: Meneer, ik komme veur die advetensie in de krante.’ De man knikken en zei: ‘Kom maer met.’ Wi’j liepen naor achteren en döör zei de man: ‘Ier staon ze.’ Ik zatte een bettien rond te kieken. Der was gien ram of knien te zien allenig wat bouwrestanten. ‘Wöör is ’t ok?’ vroeg ik. ‘Welk ok?’ vroeg de man, ‘in de advetentie wieren toch allenig mien ramen en kezienen an-eböden?’

Die advetensie e-k dus kats verkeerd elèzen, vertellen ome Jan. Ik binne, denk ik, toe an een lèèsbrille want ik dache wärkelijk dä-k iets van rammen en knienen lazze. Der ston dus ramen en kozijnen. Tja, en a-j dan ook nog ies in ’t Zwols denkt dan ku-j zukke stomme fouten maken, toch? Ik binne toen gelieke maer deuregaon naor de brillewinkel en zeie tègen die vrouwe döör: ‘Ik denke dä-k een brille neudig ebbe. Ku-j mien ogen effen testen? Jullie ebben van die mooie apperaten...’ Ome Jan grinniken. ‘Wat dach ie wat ze zei! U hebt zeker een bril nodig, wij verkopen namelijk alleen damesondergoed...!’Ik skudden mien kop. ‘Dät is wel eel ärg dom van oe, ome Jan,’ reageren ik.Ome Jan alen zien skolders op. ‘Vi-j dät?’ zei e en gonk värder. ‘Dan nog zoiets. Ik dache ändig te wèèn. Ie mag best weten, zo now en dan gao-k ies naor een gezellig cafegien, ärgens in de binnenstad. De laaste keer zat ik ter ook ärgens an de bar met een lekker glas pilsien veur mi’j. Op een gegèven moment mos ik eel neudig naor de wc. Ik wolle niet ’t risico lopen dät ze mien biertien weg zollen pakken of dät ze mien glas stiekem löög drunken as ik naor ’t toilet wazze. Döörumme pakken ik een bierviltien en skreve derop ier eb ik in espi’jd en leie dät viltien baovenop mien glas. Döör blieven ze wel vanof, dach ik. Toen ik weerumme kwamme en weer op mien krukke was gaon zitten, zag ik dät iemand iets op ’t bierviltien ad bi’jeskröven. Wat dach ie wat ter bi’j ston, ik ook! Ook zatten der in ’t café, an de stamtaofel, een grote groep oldere dames. Volgens mi’j adden ze een fesien, was ter miskien iene van jörig of zo. Opies kwamp ter iene naor mi’j toe en kreeg in een äntien vol met ässies zonder baste. Toen ik ze op adde, kwamp een andere vrouwe op mi’j of en kreeg ik van aer een äntien ässies. Dät gonk zo nog effen deur töt alle dames mi’j wat ässies adden egöven.

Ik dache, die vrouwen vinnen mi’j leuk en willen veur de ander niet onderdoen met trakteren. Ik gonge naor ze toe en vroege ze wöörumme ze die ässies zelf niet opatten. Ien van de dames zei: ‘Dät kunnen wi’j niet in verband met onze tannen’.

Ik vroege wöörumme ze die ässies dan kochen en weet ie wat ze zeien? Wi’j vinnen de sukela der un-en zo lekker!’

Ome Jan griezelen der nog van en ik griezelen met em met. ‘Bah ome Jan, wat een gore praot! Spuul oew mond astoeblieft!’

Ome Jan ad ’t niet meer. IJ zol met stoel en al achteraoverklappen van ’t lachen. ‘As ’t dan maer met berenbörg is!’ zei e en döörbi’j kreeg ik ’t zwöre vermoeden dät ij gewoon wat moppen an ’t tappen was. Al-oewel, ij leek mi’j wel zo’n feguur wöör dit alles echt bi’j zol kunnen gebeuren. 

Ontmoeting in de tuin

In de maagdelijke tuin
wöör allenig stilte past
en blikken mekaere krusen,
weerspiegelt in oew ogen
een mengeling van kleuren.

Met belofte van bloemen
vang ik un zute geuren
en zonder blozen
kus ik oew mond,
rooie rozen.

ACCÖRDEONDAG

‘Gaon jullie zundag met naor Oss, naor ’t jöörlijkse accördeonfestival?’ vroeg ome Jan ons op een keer. ‘Ik bin al een paer jöör niet meer ewest en wolle der now wel ies weer kieken.’Dat klopte. Elk jaar ging mijn man naar dat festival. Dat deed hij samen met zijn accordeonmaatje Henk van Voorst toen die nog leefde. Ome Jan mocht dan ook mee. Ik zag aan zijn gezicht dat hij er vreselijk graag heen wou en ik kon dus geen nee zeggen.

Na ongeveer anderhalf uur rijden waren wij zondag om 11.00 uur in Oss, in het Oude Theater zoals dat heette. Eenmaal binnen was het een lawaai van jewelste. Er waren twee zalen waar op de accordeon of harmonica werd gespeeld. Omdat wij op tijd waren konden wij een mooi zitplaatsje uitzoeken.

Eerst maar koffie was ons idee en keken eens om ons heen. Mijn man en ome Jan wezen mij verschillende mensen aan die ze herkenden van voorgaande jaren. Ik moest goed luisteren als die aan de beurt kwamen was mij gezegd.

Op het podium werd om het kwartier een ander artiest aangekondigd. Ik nam mijn man en ome Jan stiekem op en zag ze genieten. Zelf dacht ik, hoe kom ik deze dag door. Even naar accordeonmuziek luisteren leek mij wel leuk maar van ’s morgens elf tot ’s avonds zes uur vond ik een heel eind. Af en toe keek ik op mijn horloge maar die wijzers waren niet vooruit te branden! Ik moest mijzelf dan ook goed voor ogen houden dat ik er voor ome Jan zat.

Het werd steeds drukker. Tegen één uur gingen we naar een kleinere zaal om daar rond te kijken en te luisteren. Het was daar iets gezelliger zitten en je kon er iets eten. Dat deden we ook. Daarna gingen we terug naar de grote zaal waar we een drankje namen.

Ome Jan nam een borrel maar hij was niet de enige. Een eindje van ons af zat een stel die een moeder bij zich had. De moeder, in de tachtig en nogal excentriek gekleed, was ook aan de borrel en klokte de een na de andere achterover. Ze werd steeds vrolijker en praatte met iedereen die naar haar keek.

Op een gegeven moment begon ze te dansen. Haar armen gingen de hoogte in en zo draaide ze, op de maat van de muziek, haar rondjes. Ome Jan zat gefascineerd naar haar te kijken. Toen de vrouw dat in de gaten kreeg kwam zij langzaam dansend op hem af. Alsof ze hem wilde verleiden bleef ze heupwiegend voor hem staan, streek een paar maal over zijn hoofd en trok hem toen van de stoel. ’t Volgende moment dansten ze met zijn tweeën tussen de tafels door en gingen een eind verderop aan een tafeltje zitten.

De twee waren druk aan de praat terwijl de ober hen van de nodige borrels voorzag. Af en toe sprongen de oudjes in de benen om te dansen op de muziek van de accordeonisten.

Ik had de vrouw eens goed opgenomen. Knap vond ik haar niet. Haar kromme neus ontsierde haar gezicht. Het lange zwartgeverfde haar droeg ze in een wrong en maakte haar samen met de donkere kleding tot een apart geval.

‘A-j aer een bessem gèèft vlög ze der nog met weg ook,’ zei mijn man die mijn blik had gevolgd.

‘As ome Jan maer niet met aer weg vlög,’ gaf ik als antwoord. Dat is gelukkig niet gebeurd. Wel heeft hij het adres van de vrouw gekregen en ik vrees het ergste voor hem.

Mijn man en ik moesten wachtten tot het festival afgelopen was, eerder kregen we ome Jan niet mee.

Terug in de auto raakte hij niet uitgepraat. Ik kon geen accordeonmuziek meer horen en daar zat ome Jan ook nog eens in mijn oren te toeten over die aparte vogel. Hij had nog nooit zo’n mooi accordeonfestival meegemaakt vertelde hij tevreden maar zei er ook achteraan: ‘Wèès maer niet benauwd, ik ebbe mien adres niet an aer egöven eur. Zo wies is oew ome Jan nog wel!’  

Winterslaop

As oew jässe van jade kwient
deur een zuchien wind

wärrige wörtels verpakt
onder ’t winterse laken
terwiel mien kracht wegebt

wach maer, 
töt de gesukerde bessen ulen,
smelten, as zute traonen vloeien
en ik oew naakteid liefkoze 

met mien lentestraolen

OME JAN AS BOERENKNECHT

Zoals altijd hadden ome Jan en ik het over vroeger en ik dacht, ik weet helemaal niet wat hij voor werk heeft gedaan en vroeg hem daarom: ‘Ome Jan, wat dee-j vrogger eigenlijk veur de kost? Döör e-k oe nog nooit aover e-eurd.’

Ome Jan haalde zijn schouders op. ‘Ik ebbe van alles edaon, twaalf ambachten en därtien ongelukken. Vrogger kree-j gien kans umme wat te leren, teminste niet bi’j ons thuus. Döör adden mien olders ’t geld niet veur. Ik wärken döörumme eerst as knecht op verskillende boerderi’jen. Bi’j de laaste boer e-k ter eel wat of-ebeuld. Wat wo-j ook. Die kerel was zelf zo lui as een värken. Glasblaozen in de kroeg was zien grootste obby. Ik deje alles op de boerderi’je. Koeien melken, de stallen en ’t ärf skone-ollen. Ook wärken ik op ’t land. Dät gonk toen nog niet met trekkers zoas now. Ien veurdeel a-k ter wel met. Ik adde niet völle last van de boer want as e thuus kwamp en de piepen vol ad duken e zien nöst in.

De boerinne was een öördige vrouwe. Ik adde der een bettien medelieden met. Van aer a-k ook gien last töt die iene keer.

’t Was alderbärstens wärm. Ik wazze op ’t land bèzig maer gong effen tègen een boom zitten umme uut te rusten. Op een gegèven moment was ik in slaop evallen. Oelange ik in dreumenland wazze weet ik niet maer opies vulen ik wat in de nekke kriebelen. Ik dache dät ’t een vliege was of ander ongedierte. A-j zoiets vuult slao-j automatisch van oe of. Dät dee-k ook en gelieke euren ik een kreet. Ik wazze prompt klöörwakker. Wat dach ie, ik geleuven mien ogen niet. ’t Was de boerinne die alf op mien skoot zat en mi’j in de nekke zat te blaozen! Aer öör, dät zi’j altied in de eugte estöken droeg, ing toen in twie lange vlechten langes aer gezichte, wöörskienijk umme der as een jonge meid uut te zien. Maer zie leek meer zo’n oftandse Heidi, ie weet wel van die jeugdfilm uut Tirol. Der kwamp nog geknör uut ook terwiel zi’j mi’j toelachen met aer grafzerkien. Zie dach zekers dä-k as een kater begunne te spinnen. Oe kreeg zi’j ’t in aer eufd! Van skrik drukken ik aer van mi’j of. ’t Mense tumelen kats achteraover en ik kwamme gelieke in de bienen.

‘Wat maak ie mie now! Bi-j elemaole van de ratten! Vrèèt die kerel van oe maer op!’ zei ik een bettien te cru en ik zagge aer gezichte veranderen.

Eerst was ze veraldereerd maer toen kwammen der diepe rimpels op aer veureufd. Zi’j ston op, trök aer rok glad en gonk zonder een woord te zeggen op uus an. ’t Veurspellen niet völle goeds want zi’j begun alsmaer ärder te lopen.

Ik dache, Jan jonge, dät giet niet goed. Maak dä-j vot komt. Ik namme de kuierlatten want as ’t mense niet kon verkroppen dä-k aer of-ewimpeld adde, kon zi’j miskien wraak nemmen.

Ik zag ’t al elemaole veur mi’j, de boer zo dronken as een oele achter mi’j an umme mi’j an de grepe te stèken. Gelukkig wonen ik ter niet in de buurte en ik binne der ook nooit weer

en-egaon.

Döörnao e-k nog van alles edaon maer döör mu-k eerst weer aover naodenken. Dät eur ier nog wel een keer. Ik magge now van mien AOW genieten, ebbe mien nättien en mien dreugien en komme oe soms plaogen en dät vin-k op mien olde dag meer dan genog.’

Bevrören winter

Winter versukert oew blieke blosse
siert sluimerend blad met witte dauw

maer as de lente kump
sköt de zunne vonken umme oe te skaken

ij löt de krisstallen smelten

en met de vochtige wärmte tussen oew ranken
glid ’t kuise laken van oe of

een liester zol der skaamteloos aover fluiten
aover vruchtbaereid die wört ontbloot
terwiel ie aodemloos unkert naor ’t veurjöör 

Limerick

Een zunig bankiertien uut Assen

wol al ’t zwärtgeld wel witwassen
zien wief was em veur
jao, die gonk ter vandeur
umme al ’t geld mooi te verbrassen.

 Zwolle

In Zwolle döör kunt ze goed praoten

al ebben ze de H weg-elaoten.
Is dät Nederlands
met de Ö op zien Frans
en dät gebrei wa-j eurt in de straoten?

Mien altied beminde  

Diepe bint mien wörtels

in Zwolse eerde eslagen

wit van reineid
emelsblauwe trouw

as winde woeker ik
aover mien altied beminde
geboortegrond

Spölman in ’t voetlicht

De spölman spölt ’t leste lied
ij is an ’t ende van zien letijn.
Gien mense die zien liejen zut
onder een masker van vrolijk wèèn.

IJ is de spölman, ij is de clown.
Gef mensen wat ij ef emist.
De clown wöör men um lachen kan
ij giet, umdät zien lot beslist.

Veur de spölman die nog ienmaol buugt
klinkt applaus dät dankbaereid betuugt.
Dan valt ’t doek veur altied dichte

en samen met de leste aosemstoot
siert een glimlach zien gezichte
van de spölman in ’t voetlicht.

Seizoenen

Op de ritme van de seizoenen
glieren druppels langes ranken,
kröp ter skaduw deur mien tuin
as nao de règen, 
de zunne flirt met de bloemen

Ik luustere loom naor zute klanken
bi’j aovendval op ’t terras,
luuster naor de bi’jen… muggen…
ze blieven asmaer zoemen 

Ik geniete van ’t veurjöör
maer ook van zwoele zommerdaegen
en olle van de skärlakenrooie ärfsttint,
ebbe zo mien winterdreumen.